Tour 66 en Adje

terug

Podium

Datering:
1966 - 1967 (gestopt)

Plaats:
Groningen (gem)

Adres:
-

Biografie | Overige betrokkenen | Weblinks | Zie ook | Afbeeldingen

Biografie

Algemeen

Vooraf
Hoewel Tour 66 en Adje zakelijk gezien niets met elkaar te maken hebben, valt goed te begrijpen dat de oorspronkelijke schrijver dezes beide gelegenheden toch in één artikel heeft beschreven. Het speelt zich af in ongeveer dezelfde tijd en de clientèle overlapt elkaar voor een flink deel, zijnde de Groninger scene van jongeren die experimenteren met alternatieve levensstijlen, opgaan in het volgen van moderne popmuziek en wat er zoal meer gepleegd wordt aan "onderzoek".

Aanraders om zich verder een beeld te vormen van deze periode (en wat daaraan voorafgaat en daaruit voortkomt) zijn de stukken over 't Krotje, Provadya?, Stichting Pro, Chappaqua, de Heksensabbath, en de Jan Hekert Experience.

Tour 66
Medio 1965 zoeken hervormingsgezinde jongeren als provo's en langharige hippies een andere ruimte dan 't Krotje. De Stichting Centrum wordt opgericht met als doel 'een leefklimaat te scheppen waarin ideeën en initiatieven van verschillende jeugdstromingen kunnen floreren'.

In eerste instantie wil Stichting Centrum een jongerenkelder inrichten in de Tuinstraat, maar de gemeente Groningen weigert een hinderwetvergunning te verstrekken. Hierop richt Stichting Centrum jeugdsociëteit Tour 66 op, in het pand Gelkingestraat 52 (voorheen bloemprikkersfabriek 'Fakirbed', later restaurant De Pauw). De sociëteit opent haar deuren op 5 mei 1966 met een concert van Cuby & the Blizzards.

Walthers frisdrankbar
De jeugdsociëteit is op de eerste verdieping, in een ruimte die aanvankelijk bedoeld is voor exposities en andere cultuuruitingen. Op de begane grond is Walthers frisdrankbar, een gelegenheid waar met name homosexuele jongeren elkaar ontmoeten.

Hardspelend, ruig en baanbrekend
De jonge talenten Robbie Kauffman, Robbie Sénéchal en Willy van Eeren, die in Tour 66 hun plek hebben gevonden, gaan concerten organiseren in dit pand. Het heeft geen geluidswerende voorzieningen, terwijl de bands die er optreden behoren tot de catagorie hardspelend, ruig en baanbrekend. Er wordt gespeeld door onder andere The Outsiders, Q'65, Ro-d-Ys, Group 1850, the Marvins en Les Baroques. Ook protest -en blueszanger Karel van der Graaf uit Hoek van Holland (later bekend als radio- en televisiepresentator) treedt er op.

Problemen over lang haar
De bezoekers van 'de Tour' zijn voornamelijk "ongeorganiseerde jeugd", jongeren tussen de pakweg 16 en 25 jaar , die zich niet aangetrokken voelen tot het bestaande - naar hun smaak veel te brave - clubhuiswerk. Een deel van de klanten frequenteert ook de Raedskelder op de hoek van de Gelkingestraat (het latere De Blauwe Engel) en komt voort uit de rock 'n roll scene met onder andere Kees van der Hoef. Verder komen er middelbare scholieren uit de wat hogere sociale milieus, die thuis problemen hebben over lang haar, kleding en de mate van vrijheid die geboden wordt. Drugsgebruik komt al regelmatig voor.

Exit Tour 66
Tour 66 bestaat nog geen jaar, al in maart 1967 sluit de soos. De sluiting gaat gepaard met veel publiciteit, omdat de Stichting Centrum zichzelf liquideert nadat er een financieel tekort is ontstaan. Hoewel de overheid, jeugdwerkorganisaties en anderen in principe bereid zijn opnieuw te subsidiëren, vindt de organisatie dat er onvoldoende daadkracht binnen de jeugd zelf aanwezig is om een doorstart te maken.

Moois in 't verschiet
Tour 66 is dan weliswaar dicht, maar de basis voor het ontstaan van Provadya? Groningen is gelegd. Kauffman, Sénéchal, van Eeren en de inmiddels ook bij de jongensclub gekomen Peter Schriemer beginnen her en der in de stad concerten te organiseren.

Adje

Koffiehuis Adam Appel (Adje)
Adriaan Veenhoven begint eind 1965 met compagnon Jan Hekert (voormalig matroos Wilde Vaart) in een wrakkig oud pand aan het Boterdiep 37 een zogenaamde 'leeskamer' onder de naam Koffiehuis Adam Appel, in de volksmond al gauw Adje geheten. "Jan H.: We waren al een tijd lang vrienden. Adje was dus al begonnen en ik had op zee dus hard leren werken en dat versnelde de opening van Adam Appel aanzienlijk." Adje beantwoordt een vraag van een verslaggever met de opmerking: "als de zaken eenmaal goed lopen wil ik een pick-up en platen kopen. Ik wil ook dam-en schaakborden aanschaffen. Het moet een sociëteit worden."

"Ondergetekende (R.H.) heeft het koffiehuis bezocht toen het al een tijdje was geopend. Het bestond uit 2 kamers van een arbeidershuisje zoals er vroeger wel meer aan het Boterdiep en omgeving stonden. Men kwam binnen in de achterkamer waar een ronde tafel met stoelen stond en tevens een barretje aanwezig was waarachter Jan & Adje de drankjes verkochten. Verder viel mij op dat de voorkamer voornamelijk door scholieren werd bezet die een soort groep vormden. In de achterkamer zaten wat oudere bezoekers die ook wat meer met Jan & Adje communiceerden. Er werd veel Pop en Rockmuziek gedraaid.

Op blz. 63 van het Groot Groninger Gedenkboek memoreert Kees van der Hoef kort de ontwikkelingen rond dit Koffiehuis. Het werd zo trendy dat het opgenomen werd in routes van toeristenbussen en zelfs in een schoolboekje, volgens Aard Nauta in een artikel van Henk Kuipers. Desgevraagd zegt Jan H., dat hij nooit gemerkt heeft dat er ooit een bus stopte."

De avantgarde van Groningen
Adje wordt de nieuwe thuisbasis van een groep jonge - Kerouac en Campert lezende - artistiekelingen, die voordien bij het afgebrande Tearoom-Restaurant Indië komt. Voorafgaande aanleiding vormen de “feestjes” op zaterdagavonden in achteraf gelegen gebouwtjes en een groep rond dichter Bernard Luiken en ijscoman Adje Veenhoven die als de "MAF Club" bijeenkomt bij Adje thuis in de Oliemulderstraat. Men stelt zich “allerlei exentrieks" tot doel en laat het haar groeien, nog voor de Beatles. Ook een groep die rondhangt op de trappen van het Luxor Theater komt in het Koffiehuis.

In Adje worden niet alleen stripboeken gelezen en platen gedraaid, maar ook acties voorbereid tegen de oorlog in Vietnam en tegen discriminatie. Het alternatieve kunstenaars- en provoblad LUCA wordt er twaalf keer gemaakt.Er gaan verhalen over sexuele- en andere losbandigheden. In de weekends wordt het koffiehuis soms belegerd door groepen jongelui die eropuit zijn de langharige bezoekers te molesteren. Onder invloed van dit alles ontstaat er zoiets als een subcultuur.

Onder de bezoekers van Adje bevinden zich vogels van velerlei pluimage. Zo zien we behalve voornoemde Bernard Luiken ook Johan Bolt. Bolt is oprichter van fanclubs, manager van popgroepen en later betrokken bij Zout (oftewel Project Z, een slechts kort bestaande afscheiding van Provadya?). Dan het fenomeen Plopatou (jonkheer Van Hanswijck De Jonge), hij is één van de eersten die komt aanzetten met joints. Artistiekelingen als rock 'n roll-poeet Kees van der Hoef, provo Sjoerd Punter, schrijver Henry Hes en beat-schilder Joop Douwma behoren tot de vaste bezoekers. Ook Herman Brood en Dick Beekman van Cuby & the Blizzards komen er met enige regelmaat.

Adam Appel blijft open tot het pand gesaneerd wordt in 1967.

* Nieuwsblad van het Noorden 05-08-1966: de P van Provo de B van Beat

Café De Kroeg

Na het Koffiehuis openen Adriaan Veenhoven en Jan Hekert in 1967 aan de Reitemakersrijge de Museumbar, later omgedoopt tot café De Kroeg. "De opzet was ambitieuzer met een heuse bar en een uitstekende muziekinstallatie en ruimere zitplaatsen en toiletten. De samenwerking van Jan & Adje stopte na verloop van tijd waarna Jan alleen het bedrijf alleen voortzette."

Achter de bar staan naast Jan Hekert ook Jos Paanakker, Jaap Ham, Rolf Koster, Willie (Wilmos) Stefanissen, Rudie Wierda en Rein Hubel. De bar-crew is herkenbaar aan de muzikale voorkeur. "Want het volgen van actuele internationale en nationale popmuziek was wel de hoofdzaak van de Kroeg. Natuurlijk werden ook plaatselijke en/of regionale bandjes op de voet gevolgd. Muzikanten kwamen met regelmaat na hun optreden wat afzakken in de kroeg o.a. Cuby & the Blizzards, Herman Brood, Hans Waterman en bijv. Solution , Rocking Tigers met Lou Leeuw, e.a. ",

"De Kroeg kon zich verheugen in een grote belangstelling . Allereerst kwamen de klanten van het “Boterdiep” mee. Ook in grote getale de “scholieren” die zich aan de tafels en op de banken langs de wanden o.a. vermaakten met het roken van stickies en het luisteren naar muziek. De goede installatie en de actuele popmuziek die daar te beluisteren viel was een opmerkelijk verschil met het koffiehuis aan het Boterdiep. De oudere klanten zochten vaak aan de bar een heenkomen." "Boven het café had Jan zijn woonruimte. Er was echter zoveel ruimte over, dat enkele barkeepers daar gingen wonen. Natuurlijk was er ook ruimte voor gasten."

Dat er in De Kroeg niet alleen maar half versuft wordt rondgehangen bewijst de aanschaf van schaakborden, waarvan veel gebruik gemaakt wordt en hetgeen enige denksporters van niveau oplevert. Zelfs clubschakers komen langs om hun krachten te meten met Hubel en Ham.

In genoemde sfeer en omstandigheden komt vaste klant Lex Coblijn op een lumineus idee, waaraan terecht een heel artikel wordt gewijd, zie: de Jan Hekert Experience.

Op 16 juni 1970 is er een inval in opdracht van Justitie door 50 Groninger agenten, om uit te zoeken wie er zoal drugs gebruiken. "Jan: Normaal deden de agenten heel normaal zo van: hallo Jan enz. Maar op een avond zagen wij vanuit de woonkamer – boven het café – opeens laddertjes tegen de voorgevel verschijnen waar langs agenten naar boven kwamen geklommen. De halve kroeg moest mee. De opbrengst - want het ging om de drugshandel - was een klein blokje hash."

De zaak overleeft de aanslag niet en op 16 april 1971 gaat Jan failliet. Wegens gebrek aan actief wordt het faillissement een maand later opgeheven.

Bronnen: Rein Hubel / De Krant Van Toen / Groot Groninger Gedenkboek van de jaren 60 (K. vd Hoef) / Nothing going on in the city (K. v. Krimpen)

Het oorspronkelijke artikel van Van Krimpen heeft begin 2013 een grondige herziening en uitbreiding ondergaan. Veel dank zijn we verschuldigd aan Rein Hubel (m.m.v. Jaap Ham en Jan Hekert zelf) voor diverse verbeteringen, sfeertekeningen en extra informatie welke wij in het artikel hebben verwerkt. Bij de biografie van Jan Hekert vindt u Hubels volledige bijdrage onder Tab Interview(s).

Enige opmerkinge en anekdotes ter aanvulling, door Hans Kiezebrink:
In mijn beleving werd er geen tot nauwelijks hasj en weed gerookt in Tour 66 en zeker niet in de beginfase. Wel werd er een inval gedaan in Walthers frisdrankbar om een Australiër te arresteren op verdenking van drugsgebruik. Dom genoeg hield de politie wel de man aan, maar nam niet direct zijn rugzak in beslag. Daaruit heb ik een klein doosje wiet gehaald, waardoor de politie (zo hoopte ik) geen zaak had. Desondanks is de Australiër uitgewezen. De wiet had ik naïef genoeg aan een zeker Theo in bewaring gegeven, met de bedoeling dit, als de man vrijgelaten zou worden, terug te geven, anders zouden we het delen. Hij werd dus uitgezet, maar van de wiet was al niets meer over omdat Theo alles had opgemaakt.
De foto van Robbie Kauffman, Robbie Senegal en Willy van Eeren vind ik nogal vaag. Mocht er belangstelling zijn dan kan ik wel een kopie opsturen van een ansichtkaart van destijds waar de drie duidelijker op staan. Deze werden destijds uitgegeven en hebben ons nog eens gered van de politie in Leeuwarden. Met een oude zwarte Amerikaanse bak zijn we naar Amsterdam gereden (gebruikte bijna net zoveel olie als benzine). O.a. bovenstaande drie deden hier bij een kledingdump inkopen. Toen is ook wat softdrugs gekocht en onder invloed daarvan werd van mij het stuur overgenomen. Een levensgevaarlijke rit volgde en zo snel mogelijk heb ik het stuur weer opgeëist. Bij aankomst in Leeuwarden hadden we echter wel de aandacht van de politie getrokken, helemaal toen langharig 'tuig' op blote voeten uitstapten. Ik was de enige zonder lang haar en heb me er aan de hand van deze ansichtkaarten uitgepraat.